Varkens van meer dan 150 kg (aankomende fokzeugen en -beren) zijn vaak hartpatiënten. Deze dieren vertonen ziekmakende veranderingen van de hartspier en een sterk gestegen bloeddruk. Dat blijkt uit promotieonderzoek van dierenarts Gerard van Essen aan de afdeling Experimentele Cardiologie van het Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam.
De ontwikkeling van het hart van een hedendaags varken is de afgelopen decennia achtergebleven bij de groei van het lichaam. Net als de ‘technische resultaten’, zoals de groeisnelheid, de vleesaanzet en het aantal biggen per worp, is ook het lichaamsgewicht van varkens fors toegenomen in vergelijking met de voorvader, het wilde zwijn. Een volwassen zeug of beer weegt zo’n 250-350 kg.
Weinig lichaamsbeweging
De ziekmakende veranderingen van de hartspier van zware varkens is, net als bij de mens, mogelijk een gevolg van een ‘ziekmakende leefstijl’. Zware varkens brengen de meeste tijd slapend op hun zij door en hebben heel weinig lichaamsbeweging. De afgenomen pompfunctie van het hart kan het zware varken in de problemen brengen tijdens stressvolle en fysiek belastende gebeurtenissen zoals de geboorte van biggen.
Abrupte onderbreking van passieve bestaan
Fokzeugen die op transport gaan naar het slachthuis, krijgen de dag voor het transport geen eten. Dit is frustrerend en stresserend voor deze dieren, zegt Van Essen. Bovendien veroorzaakt het slachthuistransport een abrupte, fysieke en psychisch belastende en dus stressvolle onderbreking van hun dagelijkse passieve bestaan. De verminderde hartcapaciteit kan dan darmischemie (zuurstoftekort in de darm) verergeren en de doorlaatbaarheid van de darm verhogen. Hierdoor kunnen darmbacteriën in de bloedbaan komen die zich, nog voor het slachten, in het spiervlees kunnen ‘nestelen’. Dat leidt tot ‘besmet varkensvlees’ wat bij de consument voedselvergiftiging kan veroorzaken, aldus Van Essen.
‘Verantwoordelijk voor de gezondheid’
Van Essen heeft als eerste deze hartveranderingen bij zware varkens aangetoond. “In de varkenssector is dit probleem (nog) niet bekend. De varkenssector is primair verantwoordelijk voor de gezondheid van de varkens. Gezondheidsbedreigende factoren dienen door de sector te worden geïdentificeerd en waar mogelijk te worden uitgebannen. Wij geven met deze onderzoeksresultaten een voorzet aan de sector voor vervolgonderzoek en voor een zoektocht naar een oplossing van dit probleem”.
Ziektemodel voor de mens
Ook voor de mens als varkensvleesconsument en als hartpatiënt is dit onderzoek van belang. De waargenomen hart- en bloeddrukveranderingen bij varkens zijn sterk vergelijkbaar met die bij zwaarlijvige mensen met diastolisch hartfalen. Van Essen: “Wellicht kunnen zware varkens worden ingezet als ziektemodel voor de mens met diastolisch hartfalen.”
