In 2023 werden er te vaak hoogdrachtige runderen en runderen die recent gekalfd hadden, vervoerd. De NVWA voerde 96 onaangekondigde en administratieve inspecties uit op het vervoer van deze dieren. Bij 60 inspecties werden onregelmatigheden vastgesteld, wat in 41 gevallen leidde tot het opstellen van een rapport van bevindingen. Hierop zijn boetes van 1.500 euro opgelegd aan de betrokken veehouders. Daarnaast werden in slachthuizen 114 keer grote kalveren aangetroffen in runderen waarvan de draagtijd vermoedelijk meer dan 90% bedroeg.
Hoogdrachtige en pas afgekalfde runderen zijn tijdens transport extra kwetsbaar, met een verhoogd risico op letsel en onnodig lijden. Daarom is het verboden om runderen te vervoeren die voor meer dan 90% drachtig zijn, of die in de week ervoor hebben gekalfd. Het transporteren van deze dieren is een ernstige overtreding, omdat het hun welzijn ernstig in gevaar brengt. De NVWA voert hierop strikte controles uit, omdat elk dier dat onterecht wordt vervoerd er één te veel is, aldus dierenarts Daphné Tindemans.
De NVWA controleert het vervoer van deze kwetsbare dieren bij veehouderijen, tijdens wegcontroles, via administratieve controles op basis van Identificatie & Registratie gegevens, en tijdens toezicht in slachthuizen en verzamelplaatsen.
Naleving verbeteren
De NVWA wil het komende jaar maximaal inzetten op het voorkomen van het vervoer van deze kwetsbare dieren, om zo de naleving van Europese regels te verbeteren. Dit begint met een oproep aan de sector om alleen dieren te vervoeren die daarvoor geschikt zijn en om maatregelen te nemen om het risico op letsel of onnodig lijden te minimaliseren. De komende jaren werkt de NVWA aan een brede aanpak om de naleving van regels rondom het transport van kwetsbare dieren te verbeteren.
De NVWA onderzoekt de beweegredenen van veehouders om hoogdrachtige runderen te vervoeren en past daarop haar handhavingsstrategie aan. Veehouders kunnen voorkomen dat deze koeien worden vervoerd door vooraf drachtcontroles te laten uitvoeren door een dierenarts of door dek- en inseminatiedata nauwkeurig te registreren, legt Tindemans uit. De NVWA gaat hierover in gesprek met de sector.
Juiste aanpak
Om de naleving te verbeteren, is een effectieve handhavingsstrategie essentieel. De NVWA evalueert daarom continu haar toezicht en monitort of de huidige aanpak effectief is. In 2022 werd aangekondigd dat de handhaving werd aangescherpt en dat veehouders strafrechtelijk vervolgd zouden kunnen worden bij het vervoeren van hoogdrachtige runderen naar het slachthuis. In de praktijk bleek dit echter lastig uitvoerbaar. Sindsdien heeft de NVWA verschillende scenario’s verkend.
In overleg met interne en externe partijen is uiteindelijk besloten om via het bestuursrecht te handhaven. Het kiezen van de juiste aanpak heeft meer tijd gekost dan verwacht, waardoor de rapporten van bevindingen voor het vervoeren van vermoedelijk hoogdrachtige runderen sinds 2022 nog niet zijn verwerkt, legt toezichthoudend dierenarts Daphné Tindemans uit.
Deze rapporten worden nu met voorrang afgehandeld, zodat de overtredingen alsnog een passende sanctie krijgen. In uiterste gevallen kan strafrecht nog steeds worden toegepast, bijvoorbeeld bij herhaalde overtredingen, al komt dit zelden voor, aldus een analyse van de NVWA.
