Hoe kunnen we beter voorbereid zijn op zoönose-uitbraken in Nederland, waar mens en dier dicht op elkaar leven? Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) ontwikkelden een nieuw model, gebaseerd op varkensinfluenza, dat gedragswetenschap en ziektedynamiek combineert. Zo willen ze beter begrijpen hoe snel veehouders symptomen herkennen en actie ondernemen.
Gedrag als schakel in ziektebestrijding
Het raamwerk is gebaseerd op de Theory of Planned Behaviour (TPB) en voorspelt hoe veehouders reageren bij een zoönose-uitbraak. Factoren als overtuigingen, sociale normen en regels beïnvloeden of en wanneer veehouders een dierenarts inschakelen.
Vroege signalering centraal
Doel was te voorspellen hoe snel veehouders zieke varkens melden. Gedrag werd gekoppeld aan ziektemodellen die de snelheid van verspreiding tussen bedrijven inschatten. Experts gaven input over het waarschijnlijke gedrag van verschillende veehouders. Met simulaties onderzochten de onderzoekers welke maatregelen het meest effect sorteren.
Belangrijkste inzichten
Uit het model blijkt dat 95% van de veehouders binnen 13 dagen na infectie melding doet. Snelheid hangt vooral af van symptoomherkenning, ziektedekking en het type veehouder. Opvallend was dat het risico op menselijke besmetting weinig invloed had op hun reactie. De verspreiding voor melding werd vooral bepaald door dierdichtheid en overdraagbaarheid tussen bedrijven.
Waarde van samenwerking
Het raamwerk brengt gedragswetenschap, epidemiologie en modellering samen in een praktisch hulpmiddel voor beleid en paraatheid. De resultaten verschenen in One Health (juni 2025) en zijn onderdeel van het ERRAZE-programma, gefinancierd door LNV en VWS.
