In de praktijk behandelen we dagelijks kalveren met diarree of longproblemen. Om preventieve maatregelen te kunnen nemen is het van belang de immuniteit van het kalf te verhogen. Inzicht en kennis van de opbouw van het immuunsysteem is hiervoor essentieel. Hoe bouwt het immuunsysteem zich op vanaf het moment van bevruchting? Kan een foetus antistoffen opbouwen?
Immunologische ontwikkeling in utero
De eerste ontwikkeling van het immuunsysteem begint in de dooierzak. De immuun cellen van de lever vinden hier hun origine. De lever functioneert als het ‘’eerste immuun orgaan’’ gedurende de eerste 90 dagen van de foetus. Daarna verplaatsen ze richting de primaire lymfoïde organen (beenmerg en thymus) en de milt voor maturatie. Vanaf dit moment functioneert de lever primair als orgaan voor het metabolisme, het centrum voor essentiële processen voor groei en productie in het kalf en de volwassen koe.
Een foetus is afhankelijk van de aangeboren afweer (aspecifieke afweer), maar toch zijn alle cellulaire componenten van de specifieke afweer al wel aanwezig. De fagocyterende cellen (neutrofielen en macrofagen) zien we later in de dracht ontstaan, waar we de activiteit weer zien afnemen voor de partus door de toename van de foetale cortisol levels.
Humorale elementen zoals het complement systeem zijn aanwezig vanaf 90 dagen dracht. Interferon kan geïnduceerd worden in de foetus vanaf 60 dagen dracht. Vanaf 150 dagen dracht wordt de foetus als immunocompetent gezien. Dit betekent dat de nu aanwezige T en B cellen in staat zijn om 1012 specifieke antigenen te herkennen. Het aantal T cellen dat circuleert in het bloed van de foetus daalt een maand voor afkalven drastisch, omdat deze migreren naar de lymfoide weefsels.
Kenmerkend voor het ongeboren kalf is het er geen antistoffen aanwezig zijn in het bloed. Tenzij het kalf in utero geïnfecteerd raakt. Zelfs dan zijn deze antistof spiegels heel laag ten opzichte van een koe en bestaan hoofdzakelijk uit IgM.
De lever als immuun orgaan
De lever ‘’vergeet’’ zijn eerdere rol als immuun orgaan nooit. Bij acute ontsteking reageert de lever met de productie van acute fase eiwitten als onderdeel van de aangeboren afweer. Deze reactie ontstaat na inflammatie, maar kan ook ontstaan als dieren stress ervaren. Hierdoor wijkt de lever af van zijn functie als metabolische machine. Dit resulteert in een reductie van de voeropname, gemiddelde groei en in de lacterende koe tot productieverlies.
Wilt u meer weten over de opbouw van immuniteit bij kalveren en op welke manier u daar als dierenarts een positieve bijdrage aan kunt leveren? Bemachtig dan zo snel mogelijk een exemplaar van het Bovine Immunity Book. Heeft u nog geen exemplaar van dit boek? Neem dan contact op met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Ruth Meenks (Noord Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Oost Nederland) 06-2046 9304
