De kosten van mastitis zijn in deze tijd van fosfaatrechten hoger dan gedacht. Zo zijn de vervangingskosten van een vaars vele malen hoger dan enkele jaren terug en kost elke liter minder geproduceerde melk meer dan in het melkquotum tijdperk.
Melkproductieverlies bij subklinische mastitis ernstig onderschat.
Mastitis kost geld, dat is bij elke dierenarts bekend. Het bedrag wordt bepaald door het aantal mastitis op een bedrijf en de ernst hiervan. De ernst bepaalt namelijk voor een groot deel de mate van verlies van melkproductie, kosten van medicijnen en het uithouden van de melk. Uit onderzoek uit 2007 bleek echter dat veehouders de kosten van een uierontsteking op hun bedrijf onderschatten. Van de 64 veehouders die het bedrag moesten inschatten maakten slechts 5 een zeer goede inschatting. In het onderzoek schatten 26 veehouders de mastitiskosten met een foutmarge van 25% in, terwijl 33 veehouders de werkelijke kosten met meer dan 25% onderschatten.1 Belangrijkste reden voor deze onderschatting is dat veehouders de productieverliezen door een milde/ subklinische mastitis onderschatten. De kosten van subklinische mastitis zijn bij een tankcelgetal van 250.000 cellen/ml echter gemiddeld € 77 per aanwezige koe.1 Voor een bedrijf met 100 koeien komen we dan voor alleen de subklinische mastitis gevallen al op 7.700,- euro. We weten dat de kosten van een mastitis voornamelijk worden bepaald door het verlies van melkproductie, zowel op dat moment als in de rest van de lactatie. Onderzoeken laten een kostenpost zien van een gemiddelde mastitis van 280,- euro. Ongeveer 66% van deze kosten bij zo’n gemiddelde mastitis worden bepaald door minder melkproductie. Een verhoogde kans op afvoer bepaalt 23% van de kosten. Melkverlies door behandeling en dus wachttijd bepaalt 6% en de behandeling zelf 4% van de kosten. Deze percentages zijn echter bij een gemiddelde mastitis. Wanneer we spreken van een ernstige E. coli mastitis zijn de totale kosten vele malen hoger en is de verdeling vaak ook anders.
Mastitis kost in fosfaat tijdperk meer geld!
Een artikel uit het Journal of Dairy Science uit 2016 wat is uitgevoerd onder 108 Nederlandse melkveebedrijven deed onderzoek naar de faalkosten en de preventiekosten.2 De faalkosten zijn de kosten die we hierboven al genoemd hebben en voortkomen uit de mastitis zelf (melkproductieverlies, verhoogde kans op afvoer en behandeling). De preventiekosten werden in dit onderzoek echter ook bekeken en bestonden uit kosten om mastitis te voorkómen. Denk hierbij aan managementmaatregelen die tijd kosten om een mastitis koe te voorkomen (bijvoorbeeld dippen) en middelen die hierbij worden gebruikt. Bij de 108 bedrijven werden melkproductiegegevens, mastitis aantallen en preventiemaatregelen meegenomen. De geschatte gemiddelde totale kosten van mastitis waren hierbij 240,- euro per aanwezige koe. Conclusie was dat de faalkosten hierbij 120,- euro per aanwezige koe waren en de preventiekosten ook 120,- euro per aanwezige koe. Van de faalkosten waren de melkproductieverliezen, weggegooide melk en afvoer de grootste kostenposten met gemiddeld respectievelijk 32,- euro, 20,- en nog eens 20,- euro per aanwezige koe per jaar. Arbeidskosten waren de grootste kostenpost in de preventieve kosten met 82,- euro per koe per jaar. Gebruikte middelen (bijvoorbeeld droogzetters) bepaalden gemiddeld 34,- euro per koe per jaar. De spreiding tussen bedrijven was groot, hetgeen verklaard kan worden door de verschillen in mastitisgevallen en mate van het uitvoeren van preventie maatregelen.
Hoe kan ik de mastitiskosten bij mijn veehouders beperken?
Ten eerste is het zaak een inschatting te maken van de mastitiskosten op een bedrijf. Deel hiertoe eens de mastitisgevallen in 4 categorieën in; graad 1/2 voor milde gevallen en graad 3 voor ernstige gevallen (E. coli achtige mastitis met behoud van de koe), koe afvoer levend en koe afvoer dood. De bedragen die hier aan gehangen kunnen worden zijn per bedrijf verschillend maar ongeveer (200)-500 euro voor een graad (1/2)-3 mastitis en 1.000,- euro voor afvoer koe levend. De kosten voor de afvoer van een dode koe door mastitis kunnen worden ingeschat door de kosten van de opfok van een nieuwe vaars te bepalen. Deze worden in het fosfaat tijdperk geschat op minstens 1.800,- euro maar kunnen zelfs oplopen tot 2.350,- euro.3 Hierbij moeten de behandelkosten en tijd nog worden toegevoegd.
Uiergezondheidsproblemen zijn voor een deel te voorkomen door het nemen van de juiste managementmaatregelen. Als dierenarts bent u hierin de belangrijkste adviseur van uw veehouders. Met de ingevulde koekompassen heeft u tevens een mooie kans om dit kostbare punt onder de aandacht te brengen.
Wilt u meer informatie ontvangen over preventie en kosten van mastitis? Neem dan contact op met uw contactpersoon bij HIPRA.
Bronnen:
- Onderzoek Faculteit Diergeneeskunde & UGCN, Veeteelt december 2007.
- FJS van Soest et al., Failure and preventive costs of mastitis on Dutch dairy farms. Journal of Dairy Sciences, Oct 2016; 99(10):8365-8374.
- Rundveehouderij, 29-10-19; Jonkos.
