Controle van het gebruik van antibiotica door boeren gebeurt op dit moment met trage en dure laboratoriumtests. Wageningse wetenschappers ontwikkelen een sneltest die meteen resultaat geeft.
Om te controleren of veehouders hun gebruik goed registreren, doen inspecteurs van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) steekproeven. Nu nog toont alleen een dure laboratoriumtest aan of vee met antibiotica is behandeld. Met de sneltest die de wetenschappers ontwikkelen, kan een inspecteur ter plekke zien of een dier een ongeregistreerde behandeling heeft gehad.
Als een dier niet in de weken voor de slacht een kuur heeft gehad, maar veel eerder, zie je dat niet terug in het vlees of de melk. Dus samen met de NVWA zijn de onderzoekers van WUR naar levende dieren gaan kijken, in het verlengde van de registratieplicht. Zou er een test zijn die antibioticagebruik tijdens de gehele levensduur van het dier registreert? En die test was er, ontdekten de wetenschappers: massaspectrometrie. Daarmee konden de onderzoekers op moleculair niveau sporen van antibiotica terugvinden. Het werkte zelfs met dood materiaal, zoals een kippenveer. ‘We zagen vrijwel alle behandelingen terug die een vleeskuiken gedurende haar leven had gehad,’ vertelt onderzoeker Bjorn Berendsen, programmaleider en senior onderzoeker bij Wageningen Food Safety Research (WFSR).
Het grote nadeel van massaspectrometrie is echter dat het een laboratoriumtest is. De doorlooptijd is twee á drie dagen. ’Om kostenefficiënt te zijn, verzamel je bovendien eerst zoveel mogelijk monsters, zodat je ze allemaal in één keer kunt analyseren,’ vertelt Berendsen. ‘In de praktijk duurt het dus weken of soms wel maanden voordat de resultaten van een steekproef bekend zijn.’
Berendsen en zijn collega’s hebben nu een sneltest ontwikkeld. Hij laat een stripje papier zien dat wel iets wegheeft van een pH-test uit een scheikundepracticum. ‘Deze gaan in een plastic behuizing, dan lijken ze weer op de zelftests die we allemaal kennen uit de pandemie.’ De antibioticasneltests controleren op meerdere antibiotica tegelijk. ‘Liefst zoveel mogelijk natuurlijk, maar de test moet wel goed leesbaar blijven. Ieder antibioticum heeft zijn eigen streepje. We kijken of dat misschien stippen kunnen worden. Dan passen er nog meer tests op één strip.’
Het is natuurlijk belangrijk dat alle inspecteurs dezelfde resultaten vinden. ‘Voor een deel zal dat aankomen op training, maar we denken ook aan een app voor de smartphones van de inspecteurs.’ Het idee is dan, legt Berendsen uit, dat inspecteurs een foto nemen van de strip, waarna een applicatie de testresultaten uitleest. Dat verkleint de kans op fouten aanzienlijk.
De test kan nog niet in gebruik worden genomen. ‘Enerzijds is het natuurlijk een grote verandering voor de inspecteurs, anderzijds zijn er ook nog wetenschappelijke vragen waar we antwoord op willen,’ zegt Berendsen. Die vragen hebben vooral te maken met hoe sporen van antibiotica zich door een stal verspreiden. Het monster voor de test komt immers van de huid van een dier. Als dat een positief resultaat geeft, mag je dan concluderen dat het dier in kwestie de behandeling heeft gehad of kunnen dieren die sporen ook aan elkaar doorgeven? Bewegen ze misschien door de lucht? ‘Daar doen we op dit moment nog onderzoek naar.’
Bron: WUR.nl
